Balfourova deklaracija

Balfourova deklaracija bila je izjava za javnost koju je britanska vlada objavila 1917. godine za vrijeme Prvog svjetskog rata najavljujući potporu uspostavljanju "nacionalnog doma za jevrejski narod" u Palestini, tada osmanlijskoj regiji s malobrojnim manjinskim jevrejskim stanovništvom. Izjava je sadržana u pismu ministra vanjskih poslova Ujedinjenog Kraljevstva Arthura Balfoura od 2. novembra 1917. godine lordu Rothschildu, vođi britanske jevrejske zajednice, radi prosljeđivanja Cionističkoj federaciji Velike Britanije i Irske. Tekst deklaracije objavljen je u štampi 9. novembra 1917. godine.

Neposredno nakon njihove objave rata Osmanlijskom Carstvu u novembru 1914. godine, Britanski ratni kabinet počeo je razmatrati budućnost Palestine. U roku od dva mjeseca, član cionističkog kabineta Herbert Samuel, podnio je britanskom kabinetu memorandum, predlažući podršku cionističkim ambicijama kako bi se privukla podrška Jevrejima u širem ratu. Britanski premijer Herbert Henry Asquith osnovao je u aprilu 1915. godine odbor za utvrđivanje njihove politike prema Osmanlijskom Carstvu, za posebnim osvrtom na Palestinu. Asquith, koji se zalagao za poslijeratnu reformu Osmanlijskog Carstva, dao je ostavku u decembru 1916. godine, a njegova zamjena David Lloyd George, zalagao se za podjelu Carstva. Prvi pregovori između Britanaca i cionista odigrali su se na konferenciji 7. februara 1917. godine na kojoj su bili Mark Sykes i cionističko rukovodstvo. Naknadne rasprave dovele su do Balfourovog zahtjeva, 19. juna, da Rothschild i Chaim Weizmann predaju nacrt javne izjave. Britanski kabinet je raspravljao o daljnjim nacrtima tokom septembra i oktobra, uz doprinos cionističkih i anticionističkih Jevreja, ali bez predstavnika lokalnog palestinskog stanovništva.

Krajem 1917. godine, uoči Balfourove deklaracije, stanje na bojištima pred kraj Prvog svjetskog rata ušlo je u pat situaciju, jer dva britanska saveznika nisu bila potpuno angažirana: Sjedinjene Američke Države tek će pretrpjeti prve ratne gubitke, dok je Rusija bila usred Oktobarske revolucije boljševika koji su preuzeli vlast. Zastoj u južnoj Palestini slomljen je bitkom kod Beershebe 31. oktobra 1917. godine. Objavljivanje konačne deklaracije odobreno je 31. oktobra; prethodna rasprava u vladi odnosila se na uočene propagandne koristi među svjetskim jevrejskim zajednicama za savezničke ratne napore.

Uvodne riječi deklaracije predstavljale su prvi javni izraz podrške velikih političkih sila cionizmu. Izraz "nacionalni dom" nije imao presedan u međunarodnom pravu i bio je namjerno neodređen u pogledu toga da li se razmišlja o jevrejskoj državi. Namjeravane granice Palestine nisu bile precizirane, a britanska vlada je kasnije potvrdila da riječi "u Palestini" znače da jevrejski nacionalni dom nije trebao pokriti cijelu Palestinu. Druga polovina deklaracije dodana je kako bi se zadovoljili protivnici politike, koji su tvrdili da bi to inače prejudiciralo položaj domaćeg palestinskog stanovništva i podstaklo antisemitizam širom svijeta, "označavajući Jevreje strancima u njihovim rodnim zemljama". U deklaraciji se traži zaštita građanskih i vjerskih prava za palestinske Arape, koji su činili veliku većinu lokalnog stanovništva, kao i prava i politički status jevrejskih zajednica u drugim zemljama izvan Palestine. Britanska vlada priznala je 1939. godine da je trebalo uzeti u obzir stavove lokalnog palestinskog stanovništva, a 2017. godine priznala je da je deklaracija trebala zatražiti zaštitu političkih prava palestinskih Arapa.